Zacznijmy od wyjaśnienia, czym tak właściwie jest zwolnienie lekarskie. Najprościej rzecz ujmując, jest to okres, w którym pracownik jest niezdolny do wykonywania pracy z powodów zdrowotnych – takich jak np. choroba lub uraz.
Aby pracownik mógł otrzymać zwolnienie lekarskie, musi skonsultować się z lekarzem, a następnie przedstawić pracodawcy stosowne zaświadczenie medyczne, które potwierdza, że jego stan zdrowia uniemożliwia realizację obowiązków zawodowych. Na podstawie takiego dokumentu Ty – jako pracodawca – możesz udzielić pracownikowi czasowego zwolnienia z wykonywania obowiązków wynikających z umowy.
Zasiłek chorobowy to świadczenie pieniężne mające na celu zapewnienie wsparcia finansowego niedysponowanemu pracownikowi, który otrzymał zwolnienie lekarskie.
W Polsce z zasiłku chorobowego mogą skorzystać osoby zgłoszone do ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek chorobowy przysługuje pracownikom po upływie okresu karencji, który wynosi zazwyczaj 33 dni. W przypadku umów zlecenia oraz niektórych grup zawodowych okres ten może być krótszy.
Właściciele działalności gospodarczych również mogą w niektórych sytuacjach skorzystać z zasiłku chorobowego. Warunkiem jest posiadanie ubezpieczenia w Polskim Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) lub ubezpieczenia społecznego jako przedsiębiorca. W takiej sytuacji osoba prowadząca działalność gospodarczą może ubiegać się o zasiłek chorobowy, który pomoże jej pokryć dochody utracone w okresie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą.
Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy przez okres 33 dni w ciągu roku kalendarzowego lub przez okres 14 dni, gdy pracownik ukończył 50 rok życia. Dla pracodawcy oznacza to, że przez ten okres zobowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia.
Co istotne, wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikowi za cały okres wskazany w zwolnieniu lekarskim, a więc z uwzględnieniem dni ustawowo wolnych od pracy.
Wysokość wynagrodzenia zależy od powodu niezdolności pracownika do wykonywania obowiązków. Funkcjonują dwa poziomy wynagrodzenia dla pracowników przebywających na zwolnieniu lekarskim.
Wynagrodzenie na poziomie 80% otrzymają pracownicy, którzy przechodzą chorobę lub przebywają w izolacji spowodowanej chorobą zakaźną.
Natomiast wynagrodzenie na poziomie 100% otrzymają pracownicy, którzy:
- zachorowali w trakcie ciąży,
- mieli wypadek w drodze do lub z pracy,
- poddali się badaniom lekarskim w związku z kandydowaniem na dawcę narządów, tkanek i komórek,
- poddali się badaniom lekarskim w związku z zabiegiem pobrania organów – w tym przypadku pracownikowi przysługuje również 100% podstawy zasiłku, jeśli przebywał on w tym okresie w szpitalu.
Pracownik otrzyma świadczenie od 34. dnia lub od 15. dnia (jeśli ukończył 50 rok życia) przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Zasiłek chorobowy finansowany jest przez ZUS, ale wypłacany może być zarówno przez ZUS, jak i samego pracodawcę. Jako pracodawca zobowiązany jesteś wypłacać zasiłek chorobowy, jeśli stan pracowników zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego w Twojej firmie wynosił minimum 20 w dniu 30 listopada roku ubiegłego. W innym wypadku świadczenie wypłaca ZUS.
W Polsce rozróżniamy trzy rodzaje zasiłków – każdy z nich wiąże się z inną podstawą wymiaru zasiłku.
W ramach zasiłku chorobowego pracownik może otrzymać wynagrodzenie na poziomie 80% lub 100%, zgodnie z wcześniej omówionymi kryteriami.
Zasiłek opiekuńczy wiąże się z wynagrodzeniem na poziomie 80% z tytułu opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny, o ile pracownik sprawuje nad nim osobistą opiekę.
Trzecim rodzajem jest zasiłek macierzyński – w jego przypadku obowiązują trzy podstawy wymiaru składki: 70%, 81,5% oraz 100%, które przysługują z tytułu urodzenia dziecka, przysposobienia lub przyjęcia go na wychowanie jako rodzina zastępcza podczas urlopu macierzyńskiego.
Każdy pracownik, który w sposób nieprzerwany podlegał pod ubezpieczenie zdrowotne przez minimum 30 dni, posiada prawo do zasiłku chorobowego.
Osoba opłacająca dobrowolnie składkę na ubezpieczenia uzyska takie prawo po 90 dniach. Dotyczy to m.in. osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia.
Jeśli chcesz wyliczyć okres wyczekiwania na świadczenie, weź pod uwagę minione okresy ubezpieczenia społecznego, o ile przerwa między okresami nie trwała dłużej niż 30 dni lub była związana z urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo czynną służbą wojskową żołnierza niezawodowego.
Podstawą wymiaru zasiłku chorobowego jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym wystąpiła niezdolność do wykonywania obowiązków zawodowych.
Należy pamiętać, że do podstawy zasiłku chorobowego, prócz płacy zasadniczej, zalicza się również: wynagrodzenie urlopowe, wynagrodzenie za pracę w godzinach nocnych i nadliczbowych, prowizje i premie oraz inne nagrody i dodatki, które pracownik otrzymuje w zależności od wykonywania obowiązków wynikających z umowy. Warunkiem jest, że od powyższych naliczona została składka na wynagrodzenie chorobowe.
Aby obliczyć wysokość wynagrodzenia chorobowego, musisz:
- odliczyć od podstawy wynagrodzenia chorobowego wysokość procentu na składki ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, chorobowego oraz rentowego), który pokrywa pracownik – tzn. 13,71%,
- podzielić podstawę wynagrodzenia chorobowego (po pomniejszeniu składek) przez 30 dni (niezależnie od tego, ile dni kalendarzowych posiada dany miesiąc) – wynika to z tego, że ubezpieczonemu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości 1/30 podstawy wymiaru świadczenia chorobowego za jeden dzień przebywania na zwolnieniu lekarskim,
- pomnożyć otrzymany wynik przez procent wynagrodzenia, który przysługuje pracownikowi za okres zwolnienia lekarskiego, dzięki czemu otrzymasz kwotę wynagrodzenia za jeden dzień choroby,
- otrzymaną kwotę przemnóż przez liczbę dni, w których pracownik jest niezdolny do pracy.
Aby obliczyć wysokość wynagrodzenia za przepracowaną przez osobę ubezpieczoną część miesiąca:
- podziel płacę zasadniczą przez 30,
- przemnóż otrzymany wynik przez liczbę dni kalendarzowych, w trakcie których pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim,
- otrzymaną wartość odejmij od płacy zasadniczej – tym sposobem otrzymasz wysokość wynagrodzenia za dni, w trakcie których pracownik wykonywał obowiązki pracy.